"SESAME" geleceğe ışık tutacak

Türkiye'ninde aralarında olduğu 10 ülkeden 48 enstitünün katılımıyla, güney Avrupa denizlerindeki 50 yıllık ekosistem değişikliğini belirlemek ve gelecek yarım asırlık süreçte ise olabilecekleri belirlemek amacıyla yürütülen çalışmanın ikinci etabı başladı.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü Fiziksel Oşinografi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emin Özsoy, Güney Avrupa Denizleri Ekosistem Değişimlerinin Değerlendirilmesi ve Modellenmesi (SESAME) Projesinin, Avrupa Birliği Entegre Projesi olduğunu söyledi.

Projenin adını, Karadeniz ve Akdeniz'in birlikte oluşturdukları Avrupa, Afrika ve Asya kıtaları arasında yer alan medeniyetin beşiği olan denizlerden aldığını belirten Özsoy, 2007'de başlayan ve 4 yıl sürecek olan projeye İsrail, Yunanistan, Fransa, Tunus, İtalya, Romanya, Rusya,Bulgaristan, İspanya ve Türkiye'den 40 enstitünün katkı sağladığını ifade etti.

Özsoy, tüm ülkelerde eş zamanlı sürdürülen çalışmanın Türkiye ayağını Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü'nün gerçekleştirdiğini belirterek, "R/V 2 BİLİM Gemisi ile 2007 yılında ilk bölümü tamamlanan çalışmanın bu yılki bölümüne devam ediliyor" dedi.

Bu yılki çalışmanın ilk ayağının tamamlandığını belirten Özsoy, şöyle konuştu:

"Çalışmalarımızda, denizlerin mevcut ve iklim değişimi koşullarındaki ekosistem davranışlarının incelenmesi, gelecekteki durumlarının öngörülebilmesi, balıkçılık, turizm ve ekosistem kararlılığı gibi büyük toplumsal değer taşıyan mal ve hizmetlerin nasıl etkileneceğinin ortaya konulabilmesi hedeflenmekte.

Bu amaçla tüm geçmiş veriler yeniden değerlendiriliyor, yoğun bir veri toplama programı ile Akdeniz ve Karadeniz basenlerinin tümünde eş zamanlı, belli kıta sahanlığı ve boğazlardaki süreçler için özel kapsamlı deniz çalışmaları yapılıyor.

Bu bölgelerin tümü ve her biri için ayrı ayrı model öngörüleri geliştirilirken, sonuç olarak incelenen deniz alanlarını geçmiş 50 yıllık değişimi ile ilerideki 50 yıllık olası değişimleri, sosyo-ekonomik sonuçları, gözlem ve öngörüler düzleminde sorgulanıyor.

"Araştırmalar olumlu mesaj vermiyor"

Özsoy, SESAME projesi kapsamında 2008 yılı Mart-Nisan ve Ağustos-Eylül aylarında yapılacak eş zamanlı araştırma seferlerine Türkiye'deki oşinografi (okyanus ve denizleri inceleyen bilim dalı) biliminin yerleşmesi ve gelişmesinde büyük katkıları olan, ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi merhum Prof. Dr. Ümit Ünlüata adının verildiğini bildirdi.

Batı ve doğu Akdeniz, batı ve doğu Karadeniz kıta sahanlıkları, Cebelitarık, Sicilya boğazları ve Türk boğazlarında çok yönlü veriler elde edilecek bu seferlerdeki incelemelerde deniz suyu örneklerinin yanı sıra, atmosfer örneklerinde de fiziksel, kimyasal ve biyolojik değişkenlerin ölçümlerinin yapılacağını anlatan Özsoy, şöyle konuştu:

"Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz'i kapsayan R/V 2 BİLİM Gemisi'nin seferlerinde 7'si yabancı olmak üzere toplam 20 bilim adamı görev alıyor.

Akdeniz'de bugüne kadar gerçekleştirilmiş en geniş kapsamlı bu araştırmada, R/V 2 BİLİM Gemisi ile R/V Mare Nigrum (Romanya), R/VShikmona (Israil), R/V Akvanavt (Rusya), R/V Akademik (Bulgaristan) gemileri açık denizde buluşacak ve ortak istasyonlarda karşılaştırmalı ölçümler yapılacak.

Modern oşinografinin imkanlarının kullanıldığı bu projenin sonunda, planktonlar (hareket yeteneği akıntıya bağımlı olancanlılar) ve balıklar dahil tüm ekosistemin, fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak ortak özellikleri çıkarılacak."

Özsoy, geçmiş dönemlerde yapılan incelemelerin de ekosistemde bazı değişikliklerin yaşandığını ortaya koyduğunu, gelecekte bu olumsuzlukların izlerinin derinleşeceğini gösterdiğini söyledi.

Ekosistemdeki değişimin yavaş yavaş olduğu için insanların farkına varmakta zorlandığını anlatan Özsoy, "Ancak maalesef ekosistemde bir değişme var. Bu değişim yapılan bilimsel incelemelerde tek tek ortaya çıkıyor.

Nüfus yoğunluğuna bağlı olarak fosil yakıt kullanımından kaynaklanan küresel ısınma, çevre kirliliğinden kaynaklanan değişimler bize çok iyi şeyler söylemiyor.

Örneğin balık türleri azalıyor, göç eden canlı türleri var, bazı canlı türleri yok olmuş ve olmaya devam ediyor. Tüm bunlar bize gelecek açısından olumlu mesajlar vermiyor."

50 yılın fotoğrafı çekilecek

Araştırmada görevli ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Cemal Gücü de küçük parçalar halinde yapılan çalışmaların bir araya getirilmesiyle geçmiş 50 yıllık süreçteki değişimin fotoğrafının ortaya çıkacağını söyledi.

Bu çalışmanın, gelecek yarım asra da ışık tutacağını belirten Gücü, şunları kaydetti:

"2010'da sona ermesi öngörülen proje, bir anlamda gelecek süreç için tedbirler alınmasını sağlayacak. Fosil yakıt kullanımına bağlı küresel ısınma, çevresel etkiler ve aşırı avcılık ekosistemi öldürüyor.

Bunların önlenmesi için radikal kararlar alınmalı. Örneğin, fosil yakıt kullanımının en aza indirilmesi gerektiği bizim verebileceğimiz en önemli mesaj olacak. Ancak, dramatik sonuçlar yaşanmadan bu mesaj yerine ulaşmayacaktır."

Kaynak : www.cnnturk.com